راهنماي مقابله با آتش

تفاوت خطر وقوع حوادث شيميايي با ديگر حوادث در نوع آثار و عوارضي است كه از خود بر جايي مي­گذارند . آلاينده­هاي ديگر كه در اثر وقوع بلايا و يا حوادث و حريق­ها ايجاد مي­شوند و يا ناشي از ماشيني شدن زندگي بشر هستند در هر شكل در يك فرآيند زماني ميان­مدت يا دراز مدت ايجاد مسموميت مي­نمايند . مي­توان هر روشن كردن موتور خودرو و سوخت ناقص در آن را امروز يك حادثه تلقي كرد كه بسيار اتفاق مي­افتد و منجر به آلودگي و مسموميت مي­شود . اما آثار اين آلاينده­ها در دراز­مدت بروز مي­­كند .
حوادث شيميايي اگرچه به­ندرت و ناگهاني اتفاق مي­افتند آثار آن ، آني و يا در كوتاه­مدت بروز مي­يابد ، آلودگي سريع ، مسموميت ، مصدوميت و مرگ ، اين تنوع و تفاوت مسموميت را در علم سم­شناسي اصطلاحاً به مسموميت حاد و مزمن تعبير مي­نمايند . ايران اسلامي اكنون در شرايط رشد و نوسازي صنعتي است.
استفاده از مواد شيميايي در فرآيند صنعتي شدن و تحول در كشاورزي و نوسازي اقتصادي اجتناب­ناپذير است. اما واقعيت اين است كه برآورده كردن اين نياز بدون عنايت به دانش ايمني مخصوص آن مي­تواند فاجعه­آفرين باشد . بديهي است وقتي نسبت به مواد شيميايي و آثار و عوارض آن شناخت وجود نداشته باشد توليدكننده ، مصرف­كننده و نيروهاي امدادي در هنگام حوادث ، در قبال آن دچار نوعي بي­باكي و جسارت كوركورانه و ناخودآگاه مي­شود و متأسفانه زماني متوجه خطرات اين مواد مي­گردد كه ممكن است مسموم و مصدوم شده و كار از كار گذشته باشد.

در كشور ما ، شهروندان ، كارگران صنايع و آتش­نشانان در قبال حوادث ناشي از مواد شيميايي به شدت آسيب­پذيرند . شناخت مشكلات و معضلات موجود در تأمين ايمني در قبال مواد شيميايي و هم­چنين پيشيگيري از وقوع حوادث ناشي از مواد شيميايي بسيار ضروري است.
آتش­نشانان و نجاتگران هميشه در آخرِ خط بلا هستند. آن­جا كه همه باز مي­مانند از آتش­نشانان درخواست كمك مي­شود .
حوادث ناشي از مواد شيميايي يكي از موارد بسيار خطرناك براي آتش­نشانان تلقي مي­شود ، چون بار تمامي كمبودها و نارسايي­ها را در سخت­ترين شرايط بر عهده­ی آنان قرار مي­دهد. فقدان قانون و ضابطه ، نبود تجهيزات و امكانات ، عدم شناسايي مواد و خطرات آن­ها و متعاقباً عدم آگاهي از چگونگي مقابله و خنثي­سازي ، در يك شرايط بحراني و در زماني اندك بر دوش آتش­نشانان و نجاتگران قرار مي­گيرد و همه از آنان توقع معجزه و كارآيي دارند و البته اگر در عمليات ناموفق بمانند ، تمامي مقصرانِ بزرگ و كوچك ، بار همه­ی تقصيرها و كوتاهي­هاي خود و ديگران را بر دوش آنان مي­نهند.
آتش­نشانان چون مسووليت مقابله با اين حوادث را به هر شكلي بر عهده دارند بيش از ديگران در معرض آسيب و آلودگي قرار مي­گيرند . استفاده از مواد شيميايي و معدني از قديم مورد استفاده­ی انسان بوده و آن­ها كاربري اين مواد را مي­شناخته­اند . حتي گاهي از اين مواد در جنگ­ها استفاده مي­كردند و سمومي از تركيبات جيوه و ارسينك از صدها سال قبل مورد بهره برداري بوده است. پس از جنگ جهاني دوم دهها عنصر ، صدها ماده معدني و هزاران تركيب آلي جديد در اختيار انسان قرار گرفت .
استفاده از اين مواد در زمينه­ی مبارزه با آفات كشاورزي و پزشكي معمول شد و فرآورده­هاي پتروشيمي و مواد ساخته شده از نفت هر يك به نوبه­ی خود اقلام بي­شماري از زندگي روزمره را تأمين نمود . اما همين مواد و فرآورده­ها به­صورت يك آلاينده­ی عمده ، انسان و محيط زيست اورا از وجهي ديگر مورد تعرض قرارداده است كه هنوز تمامي ابعاد آن شناخته شده نيست .
شيمي را مي توان به صورت علمي كه با توصيف خصوصيات ، تركيب و تبديلات ماده سرو كار دارد تعريف كرد و يا با بيان ديگر علم شيمي با تركيب و ساختمان مواد و نيروهايي كه اين ساختمان­ها را بر پا نگه­داشته سروكار دارد، اما اين تعاريف نارسا است . تأثير متقابل شاخه­هاي علوم جديد، تشخيص حدود آن­ها را مشكل كرده است آن­چنان كه تقريباً غيرممكن است پهنه­اي از علم را محصور كرد و باید گفت اين علم شيمي است و يا اين علم شيمي حريق است . لذا خيلي ساده مي­گوييم آن بخشي از دانش آتش­نشاني كه با علم شيمي سرو كار دارد را در مجموعه­ی شيمي حريق مورد بحث قرارميدهند .
لذا می­توان این نتیجه را حاصل نمود که شناخت و مطالعه­ی مباحث شيمي حريق و مواد شيميايي خطرناك بخش­هايي موثر از اطلاعات و دانش مورد نياز آتش­نشانان را در اختیار آن­ها قرار داده و تلفات و خسارات جانی ناشی از ناآگاهی از آن را برای آتش­نشانان به حداقل رساند.

حريق و راههاي كنترل آن

 در اين مقاله عناوين متعددي از جمله موضوعات ذيل تشريح شده است :
1- علل و شرايط بروز حريق .
2- دسته بندي انواع حريق .
3- روشهاي عمومي اطفاء حريق .
4- مواد خاموش كننده آتش شامل : الف - مواد سرد كننده ب- مواد خفه كننده ج- مواد رقيق كننده .
5- تجهيزات خاموش كننده شامل : الف – تجهيزات متحرك ب - تجهيزات ثابت.
6- علائم و برچسب ها .
7- نكات مهم در به كارگيري خاموش كننده هاي دستي .
8- بازرسي و آزمايش خاموش كننده ها .

كتاب : مديريت حريق

The Fire Management Voluntary Guidelines were prepared over a two-yearmultistakeholder process involving governments, non-governmental and intergovernmental organizations and private-sector fire specialists and Practitioners from around the globe. Many dedicated people and institutions gave willingly of their time and specialist expertise during the formulation and review. Although the process was coordinated by FAO, Denny Trousdale of the United States Forest Service, USA, was the lead author, ably supported by a core team of specialists, including Johann Gondomar, Global Fire Monitoring Center, Germany; Gary Morgan, Australasian Fire Authorities Council, Australia; Patricio anhueza, Corporaَn National Forestall, Chile; Brian van Wilgen, Jonkershoek Forestry Research Centre, CSIR Natural Resources and the Environment, Council for Scientific and Industrial Research, South Africa; Ricardo Velez, Servicio Nacional contra Incendios Forestales, Direcciَn General de Conservaciَn de la Naturaleza, Ministerio de Medio Ambiente, Spain; Ayn Shlisky and Robert Myers, Global Fire Initiative, The Nature Conservancy, USA; Murray Dudfield, National Rural Fire Office, New Zealand; Eric Rigolot, Institut National de la Recherche Agronomique, Unité de Recherches Forestières Méditerranéennes; and Leonid Kondrashov, Training Insitute in Ecology and Nature Management, Russian Federation.

مايعات قابل اشتعال و قابل احتراق

 موادي كه به آب و يا هواي مرطوب واكنش نشان مي دهند و مقادير زيادي گازهاي بسيار آتش گير خطرناك توليد مي كنند. (شامل گازهاي بسيار قابل اشتعال پايين تر از 21 درجه سانتيگراد دارند.) اين مواد خود به خود يا به دليلي آتش مي گيرند و چنان شديد مي سوزند كه ايجاد مخاطره مي نمايند. براي اين ماده يك شعله با جمله «فوق العاده قابل اشتعال» را در نظر گرفته است. محل نگهداي مواد قابل اشتعال بايد كاملاَ خنك باشدتا در صورت اختلاط بخار آنها با هوا احتراق ايجاد نگردد. محل نگهداري بايد دور از منبع آتش و يا حرارت باشد. اكسيد كننده هاي قوي بايد دور از مواد بسيار قابل اشتعال و موادي كه ممكن است خود بخود بسوزند ، انبار و نگهداري شوند. هرگونه دستگاه يا انشعاب برقي در انبار مايعات فرار بايد از نوع ضد شعله بوده و در نزديكي يا در داخل انبار هيچ نوع چراغ يا شعله باز وجود نداشته باشد.

مهندسي ايمني حريق در طراحي سازه ها

Fire Safety Engineering Design of Structures

Certainly within the UK for a long period, with the possible exception of the period 1939–1945 (during the Second World War), there have been very few, if any, recorded cases of death of the occupants in a fire caused directly by the collapse of the structure. There have been unfortunate cases, however, of the fire fighters being trapped by a collapse of the structure, well after the completion of occupant evacuation. This relatively low incidence of deaths resulting from collapse does not imply that structural integrity (load-bearing response) is unimportant, but is rather a testimony to the soundness of structural design, detailing and construction over that period. It has already been noted that the general cause of deaths is asphyxiation, i.e. being overcome by smoke and gases, or by being trapped and then being unable to escape and then being exposed to the effects of heat. It is therefore extremely important to consider all the issues which can play a part in ensuring life safety in a fire affected structure.

مبارزه با حريق براي افراد ضايعه نخاعي

  آتش سوزي از حوادثي است که در هر زمان و مکان که مجموعه شرايط ايجاد آن (تحت عنوان مثلث حريق شامل: اکسيژن، حرارت، مواد سوختني ) فراهم گردد، مي تواند در مدت کوتاهي صدمات بسيار جبران ناپذيري را ايجاد و باعث خسارات و تلفات مالي و جاني فراواني شود. لذا ايمني در برابر حريق، در تمامي اماکن از اهميت فوق العاده اي برخوردار است. در اين راستا ايمني اماکني که افراد ضايعه نخاعي در آن مستقر هستند، بواسطه محدوديتهاي خاص اين افراد بسيار قابل تامل است که با توجه به شرايط ويژه اي که اين افراد دارند مي بايستي نکات ايمني مربوطه اجرا و رعايت گردد. بطور کلي موارد ايمني جهت جلوگيري و کاهش خطرات در چند سطح شامل نکات ايمني قبل از وقوع آتش سوزي، نکات ايمني هنگام وقوع آتش سوزي و نکات ايمني بعد از وقوع آتش سوزي مي توانند مورد بررسي و توجه قرار گيرند که پيشتر به ذکر آنها پرداخته خواهد شد. بديهي است با رعايت نکات ايمني همواره خطرات ناشي از حريق بطور قابل توجهي کاسته مي شود ولي هيچگاه بطور کامل حذف نمي گردد. بنابراين مبحث سيستم هاي آتش نشاني و تجهيزات ضدحريق نيز به عنوان يکي از ارکان مهم تدابير ايمني مطرح مي باشند که افراد ضايعه نخاعي و خانواده محترم آنان نيز بهتر است اطلاعاتي راجع به آنها داشته باشند.

ايمني حريق

در گذشته آتش سوزیھای بزرگی در دنیا اتفاق افتاده که تلفات جانی و خسارات مالی زیادی در بر داشته است . بطور مثال :
- در سال ١٧۵٠ ده ھزار خانه در شھر قسطنطنیه در آتش سوخت ، در مسکو در سال ١٧۵۶ پانزده ھزار خانه و در نیویورک در سال ١٨٣۵ کلیه خانه ھای واقع در ١٣ ھکتار زمین در آتش سوخت .
- در شیکاگو در سال ١٨٧١ تعداد ١٧۴۵٠ واحد ساختمانی طعمه حریق گردید ، در سال ١٩۶۶ در لندن ١٣٣٠٠ ساختمان بر اثر حریق ویران شد . - طبق آمار در انگلستان در سال ١٩٨٠ بیش از ھزار آتش سوزی عظیم رخ داده است .